قاعده بر این است که درباره هر چیزی، اهل همان چیز حرف بزنند. درباره فرهنگ، اهل فرهنگ؛ درباره سیاست، اهل سیاست، و درباره مُد، اهل مُد. اما وقتی یک چیزی مُد میشود که سلامت آدم را تهدید میکند، آن وقت پای پزشکان هم به بحث مُد باز میشود. پیرسینگ، یکی از همان مُدهای عجیب و غریبی است که سلامت آدم را تهدید و پای پزشکان را به بحث مُد باز میکند.
«پرساژ» که به زبان انگلیسی «پیرسینگ» (piercing) گفته میشود، به معنی سوراخ کردن پوست و نصب اشیای تزئینی در این سوراخ است. نصب قطعات یا حلقههای تزئینی از طریق سوراخ کردن بدن، یکی از اقدامات شایع در غرب، به ویژه نزد جوانان است که با سوراخ کردن گوش و قرار دادن حلقه در آن آغاز و کمکم دامنهاش وسیع و وسیعتر شد تا اینکه کار به سوراخ کردن زبان و بینی، ناف و . . . کشید. امروزه دیگر، «پیرسینگ» در هر بخشی از بدن که فکرش را بکنید، انجام میشود.
پیرسینگ از کجا میآید؟اگرچه به نظر میرسد پیرسینگ طی چند دهه اخیر رواج پیدا کرده، اما شواهد و مدارک متعدد نشان میدهند که این کار، ریشه باستانی دارد. سوراخ کردن گوش تقریباً در تمام اقوام باستانی رایج بوده و بسیاری از اقوام، بردههای خود را با سوراخ کردن گوش و آویزان کردن حلقه در آن مشخص میکردند. سوراخ کردن زبان و گذراندن حلقه طلایی از آن نیز در بین اشراف قبیله مایا در آمریکای جنوبی مرسوم بوده است. سوراخ کردن بینی هم از قرن شانزدهم در هند مرسوم بوده و بومیان آمریکای لاتین، لب پایین بچهها را سوراخ و با تعبیه اجسام خارجی، به بزرگ شدن آن کمک میکردند. در چین و هند باستان هم با وصل کردن اجسام خارجی به گوش باعث دراز شدن آن میشدند.
پیرسینگ و زیورآلات محبوببیشتر لوازم تزئینی مورد استفاده در پیرسینگ عبارت است از: حلقههای کوچک، گل میخ و زنجیرهای کوتاه. جنس این زیورآلات معمولاً از طلا، تیتانیوم، پلاتین، نیوبیوم یا فولاد ضد زنگ (گرید 300) است. گاهی نیز از آلیاژهای مختلف استفاده میشود. نگینها و سنگهای قیمتی نیز از دیگر وسایل مورد استفاده است که البته در همه جا کاربرد ندارند. پلاستیکهای سخت مانند آکریلیک یا لوسیت هم گاهی در ساخت این لوازم مورد استفاده قرار میگیرند.
حلقهای در گوش سوراخ کردن گوش شاید پذیرفتهترین شیوه پیرسینگ باشد. اغلب مردم فکر میکنند سوراخ کردن همه قسمتهای گوش، بیخطر است اما تنها جایی که نسبتاً منطقه امنی محسوب میشود، همان محل قدیمی و سنتی است: نرمه گوش. سوراخ کردن لاله گوش به علت غضروفی بودن این منطقه، میتواند مشکلساز باشد. عفونت، تورم، آبسه و حساسیت، مهمترین مشکلاتی است که در اثر سوراخ کردن گوش به وجود میآیند. ایجاد جوشگاه و از شکل افتادن گوش هم از عوارض سوراخ کردن گوش در محلهای غیر متعارف است. پارگی گوش به دنبال تصادف، ورزشهای پربرخورد یا حتی نزاعهای خانوادگی نیز از شایعترین عوارض سوراخ کردن گوش محسوب میشوند.
حلقهای بر لبلب یکی از محلهای پرطرفدار برای پیرسینگ است. سوراخ کردن امروزی لبها شامل قرار دادن حلقههایی در مرکز لب تحتانی در حدود ۵ تا ۱۰ میلیمتر زیر حاشیه ورمیلیون لب است. البته زیورآلات لب، ممکن است به تقلید از سیندی کرافورد Cindy Crawford در گوشه لب فوقانی نیز کار گذاشته شود. در سوراخ کردن لب که یکی از بافتهای پرخون بدن است، احتمال خونریزیهای سخت و التهاب و عفونت شدید وجود دارد. جدیترین خطر سوراخ کردن لب، گذشته از خونریزی، بلع تصادفی حلقه یا نگین بر اثر حادثه است که میتواند حتی منجر به انسداد تنفس و خفگی شود.
حفرهای در زبان از آنجا که بیشتر عروق خونی زبان در حوالی خط وسط و در امتداد لجام (فرنولوم) زبان قرار دارند، سوراخ کردن زبان معمولاً در خط وسط انجام نمیشود. عمل سوراخ کردن زبان باید طبق روند جراحیهای دهان و دندان انجام شود و متقاضیان این عمل باید قبل از انجام این کار، با پزشک یا دندانپزشک درباره مصرف آنتیبیوتیک مشورت کنند. زنگوله زبان شامل قطعهای از جنس طلا یا استیل ضد زنگ به طول 5/0 تا 5/2 سانتیمتر است که در یک انتهای آن دیسکی قرار داده میشود و در انتهای دیگر، گلولهای از طلا یا استیل ضد زنگ متصل میشود که روی زبان قرار میگیرد. از آنجا که قرار داشتن آن در جلوی زبان برای تکلم مزاحمت ایجاد میکند، معمولاً آن را در قسمت عقبتر کار میگذارند. سوراخ کردن زبان میتواند باعث ایجاد عفونت شود. کسانی که جراحی دهان یا دندان میشوند، در معرض عفونتهای تهدیدکننده ناشی از باکتریهای دهان قرار میگیرند. این گروه اگر مشکل قلبی هم داشته باشند، در معرض خطر عفونت شدید قلبی قرار خواهند گرفت. به همین دلیل، پزشکان و دندانپزشکان این افراد، معمولاً قبل از جرمگیری دندان و جراحیهای دیگر، برای آنها آنتیبیوتیک تجویز میکنند. تحقیقات همچنین نشان داده است که سوراخ کردن زبان میتواند خطر ابتلا به عفونت کشندهای به نام آنژین لودویگ را افزایش دهد. در این نوع عفونت فک متورم میشود، تا حدی که گاهی نای را مسدود میکند. اختلال در بلع غذا، اختلال در تکلم و کاهش حس چشایی از دیگر عوارض پیرسینگ زبان است. گاهی نیز در اثر سوراخ کردن زبان، تورمهای شدید ایجاد میشود که باعث بسته شدن راههای هوایی و بروز اختلال در تنفس میشود. همچنین ممکن است زیورآلات زبان کنده شوند و با غلطیدن به داخل گلو و ورود به راههای تنفسی، باعث خفگی شوند. آویزهای لب و زبان همچنین احتمال دارد باعث شکستن لبه دندانها شوند.
نگینی در دندانکاشت نگین در دندان هم یکی از انواع پیرسینگ شایع در ایران است. به این ترتیب که بخش کوچکی از دندان را تراش میدهند و نگین را با چسب مخصوصی در آنجا میچسبانند. در روش صحیح، نگینهای تزئینی با استفاده از مواد چسبندهای که در پر کردن دندان نیز به کار میرود، روی سطح آن چسبانده میشود. ایجاد حفره روی سطح دندان و کاشتن نگینهای تزئینی داخل حفره ایجادشده، موجب صدمه به ساختمان دندان و از بین رفتن آن میشود. از آنجا که نگین با فلز مربوطه، فضایی را روی دندان اشغال میکند، غذا داخل آن گیر میکند و امکان تمیز کردن قسمت زیر نگین با مسواک وجود ندارد. در نتیجه، آن قسمت از دندان، زرد میشود. نگین کاشتهشده به شکلها و جنسهای مختلفی نظیر برلیان، کریستال و طلا با هزینههای مختلفی در دسترس قرار دارد. نگینهای با جنس کریستال به نسبت نوع برلیان از دوام بیشتری برخوردارند، در صورتی که نوع دوم باعث درخشش بیشتر دندانها میشود. این نگینها معمولاً به راحتی از دندان جدا نمیشوند اما برخی نگینها که از جنس نامرغوب هستند به صورت موقتی کاربرد دارند و دوامشان کم است و حداکثر به مدت دو هفته روی دندان باقی میمانند. در صورتی که از جنس مرغوبی نظیر کریستال در ساختمان این نگینها استفاده شود، مدت بیشتری روی دندان باقی خواهند ماند. برخی از اشیای تزئینی هم از جنس طلای سفید و به شکل ستاره در بازار موجود هستند که آسیبی به دندان نمیرسانند. این نگینها از طریق چسب مخصوصی روی دندان چسبانده میشوند.
چشمتان روز بد نبیندبعد از انواع روشهای مختلف پرسینگ، به تازگی روشهای جدیدی روانه بازار شده است؛ انگار که دستاندرکاران این حرفه پرسود، در مقابل محدودیتهای بدن انسان، قصد تسلیم ندارند. در پیرسینگ چشم، قطعهای از جواهر یا کریستال روی کره چشم با روشی دقیق اما پرمخاطره نصب میشود. نگین یک وسیله تزئینی، به شکل قلب یا ستاره و از جنس پلاتین است که کاشت آن، در زیر خارجیترین قسمت لایه چشم (ملتحمه) توسط جراح صورت میگیرد. این عمل جراحی لااقل یک ربع طول میکشد. معمولاً قطر این نگینها 5/3 میلیمتر (بسیار نازک) است، روی کره چشم قرار میگیرند و هر زمان که افراد تمایل داشته باشند، میتوانند با یک عمل جراحی که البته قدری سادهتر از عمل اول است نگین را از داخل چشمشان درآورند. نگینهایی که در داخل چشم گذاشته میشوند، نیاز به مراقبت خاصی ندارند ولی برای پیشگیری از عفونت چشمی باید به مدت یک هفته بعد از عمل جراحی، از قطره آنتیبیوتیک چشمی استفاده شود. اگر عمل جراحی تحت شرایط کاملاً استریل انجام شود، احتمال آلودگی و عفونت وجود ندارد. جنس نگینها از پلاتین است که معمولاً عارضهای ندارند و با بافت چشم، سازگار میشود. البته این را هم فراموش نکنیم که هیچیک از عملهای جراحی بدون عارضه نیست و از آنجا که چشم یک عضو حساس و ظریف است، ورود هرگونه جسم خارجی در چشم میتواند احتمال ایجاد عفونت و عوارضی نظیر تاری دید، نابینایی، ریزش اشک از چشم و . . . را افزایش دهد. چشمپزشکان توصیه میکنند حتیالامکان از کار گذاشتن وسایل تزئینی در فضای داخل چشم خودداری شود زیرا در این صورت نه تنها احتمال آسیبهای جزئی چشم وجود دارد، بلکه احتمال کاهش حدت بینایی هم وجود دارد و هزینههای هنگفتی را باید برای اصلاح مشکلات بهوجودآمده صرف کرد.
بینی، مظلومالجوارحبینی، یکی از اعضایی است که همه نوع بلایی بر سر آن میآورند. پیرسینگ بینی معمولاً در لبههای گوشتی سوراخهای خارجی بینی انجام میشود. گاهی هم این سوراخها در غضروف میانی ایجاد میشود. سوراخ کردن این غضروف ممکن است باعث خونریزی شود و اگر به آن توجه نشود، موجب بدشکل شدن بینی میگردد. تحقیقات اخیر پزشکان آمریکایی حاکی از آن است که پیرسینگ بینی و زبان، دقت حس بویایی و چشایی را در افراد کاهش میدهد. حلقههایی که در بینی کار گذاشته میشوند، ممکن است تغییر مکان دهند یا حتی خارج شوند، مانند گوشواره. قسمتهای پشتی زیورآلات بینی نیز ممکن است به داخل نسج نرم فرو رود که برای خارج ساختن آنها نیاز به جراحی است.
و حتی نافپزشکان میگویند سوراخ کردن ناف در افرادی که دارای نافهای فرورفته هستند، نتایج بهتری نسبت به نافهای برجسته در بر خواهد داشت. در سوراخ کردن ناحیه دور ناف و آویزان کردن زیورآلات به آن، احتمال باقی ماندن جای زخمها وجود دارد. همچنین در افرادی که چاق یا لاغر میشوند و همچنین در هنگام بارداری، ناف تغییر مکان میدهد و بدشکل میشود. از طرف دیگر، ممکن است در اثر سایش لباس یا کمربند در آن ناحیه التهاب، عفونت و زخم ایجاد شود. مشکل تغییر مکان ناف حتی به دنبال استفاده از زیورآلات سنگین نیز مشاهده شده است.
. . . و جز اینهاعلاوه بر اندامهای ذکرشده، سایر اعضای بدن نیز از دست این سوراخهای مزاحم در امان نیستند. سوراخ کردن ناحیه تناسلی و نوک سینه نیز در قرن بیستم ابداع شده و در هر دو جنس انجام میشود. پیرسینگ نوک سینه معمولاً شامل قرار دادن یک میله افقی یا یک حلقه در محل اتصال نوک سینه و هاله پستان است. سوراخ کردن نواحی تناسلی نیز ممکن است موجب اختلال در ادرار در آقایان و موجب عفونت در زنان شود. اتصال زیورآلات به سینه نیز میتواند جریان شیر را مختل کند یا اثر نامطلوبی روی شیر خوردن نوزاد بگذارد.
زمانی برای ترمیم زخمهاترمیم محل سوراخ، یکی از مهمترین مسائل در پیرسینگ است. این ترمیم در اعضای مختلف، متفاوت و از دو هفته تا نه ماه متغیر است. البته این زمان، مشروط به این است که محل جراحت عفونی نشود و فرد دچار یک بیماری زمینهای مانند دیابت نباشد چرا که در این صورت، ترمیم به مراتب بیشتر طول خواهد کشید.
شایعترین عوارضعلاوه بر عوارض اختصاصی هر یک از اعضای بدن، مجموعهای از عوارض عمومی در تمامی نقاط سوراخشده بدن وجود دارد که به برخی از آنها اشاره میشود:
عوارض عمومی خستگی، احساس ضعف، تب، سردرد، کاهش اشتها، تهوع و استفراغ، جوشهای پوستی، دردهای عضلانی و مفاصل، وجود خون در ادرار، زردی و . . .
حساسیت یکی از شایعترین عوارض پیرسینگ است. برای کاهش حساسیت باید از طلای زرد یا سفید ۱۴ تا 18 عیار، تیتانیوم، پلاتین یا از استیل مقاوم در مقابل زنگزدگی (گرید 300) استفاده کرد. با وجود این، باز هم احتمال واکنش بدن به فلز وجود دارد. در برخی موارد نیز سودجویان برای پایین آوردن هزینه و کسب سود بیشتر از فلزات دیگر یا همراه با ناخالصی استفاده میکنند که در این صورت، عوارض شدیدتری به وجود میآید. در بسیاری از مواقع، طلا با نیکل ترکیب میشود. این آلیاژ در کسانی که به نیکل حساسیت دارند ایجاد عارضه میکند. گاهی نیز برای کاهش قیمت، اجسام توپر از نیکل ساخته میشوند و روکشی از طلا روی آن کشیده میشود که از بین رفتن این روکش موجب ایجاد حساسیت میشود.
عفونت پوست که با قرمزی، تورم، گرمی موضعی، درد و بزرگی غدد لنفاوی مشخص میشود، از دیگر عوارض پیرسینگ است. این عفونت گاهی به صورت عفونت موضعی پوست است و گاهی نیز به صورت عفونت گسترده بدن، حتی عفونت قلب و شوک عفونی دیده میشود. در صورت رعایت نکردن شرایط استریل، ابتلا به عفونت بسیار محتمل است. به علت احتمال ابتلا به عفونت قلبی، سوراخ کردن بدن در کسانی که ناراحتی مادرزادی قلبی دارند اصلاً توصیه نمیشود. در صورت اصرار فرد به انجام این کار حتماً باید پیشگیری با آنتیبیوتیک صورت گیرد.
هپاتیت و ایدزانتقال هپاتیت B یا C یکی دیگر از عوارض خطرناک پیرسینگ است. انتقال این عفونت معمولاً توسط لوازم غیر استریل از فرد بیمار به سالم رخ میدهد. ایدز نیز یکی از عوارض خطرناک پیرسینگ است که البته بهندرت اتفاق میافتد. انتقال این عفونت همچون هپاتیت، توسط لوازم غیر استریل از فرد بیمار به سالم رخ میدهد.
جوشگاه و کلویید ترمیم زخم معمولاً همراه با بر جای گذاشتن اثر است. گاهی این اثر به جایمانده، بزرگ یا بسیار بدمنظره میشود. اگر زخم دچار عفونت شود، تشکیل این جوشگاه بدمنظرهتر هم میشود. گاهی نیز به علت عفونت یا واکنش بدن در محل سوراخ، کلویید تشکیل میگردد.
سرطان تعجب نکنید! سرطان بر اثر پیرسینگ چندان هم غیر منتظره نیست. تحریک مزمن و طولانیمدت پوست توسط آویزههای مورد استفاده میتواند به سرطان پوست منجر شود.
باز هم آرایشگرانبرخی آرایشگاههای زنانه کمکم دارند به یک کلینیک زیبایی تبدیل میشوند! آنها تا مدتی پیش، تاتو میکردند و حالا پیرسینگ هم اضافه شده. آنها بدون نگرانی از آلودگی، عفونت، خونریزی و . . . کارشان را میکنند و معمولاً پاسخگویی بعدی هم نخواهند داشت و همیشه در صورت بروز عوارض، مشتری را مقصر میدانند.
نصب در محلفقط دزدگیر ماشین نیست که نصب در محل دارد. امروزه پیرسینگ هم نصب در محل پیدا کرده. بعضیها ترجیح میدهند شماره مشتری را یادداشت و سپس، متخصص خود را روانه منزل او کنند! البته این متخصص نه دکتر است و نه حتی آرایشگر. او معمولاً یک فرد عادی است که کار پیرسینگ انجام میدهد. این افراد تلفن میزنند، آدرس میگیرند، میآیند کارشان را انجام میدهند و میروند. به محض خروج از منزل نیز دیگر هیچگاه شما را نخواهند دید تا پاسخگو باشند.
مطب یا کلینیکدر ایران پزشکانی که اقدام به پیرسینگ میکنند آن را در زمره جراحیهای سرپایی قرار دادهاند و آن را در مطب انجام میدهند. البته نرخ آن را چندان هم سرپایی حساب نمیکنند. ظاهراً بازرسان وزارت بهداشت هم کاری به کار آنها ندارند. شاید چون رواج زیادی ندارد خیلی حساسیت روی آن وجود ندارد. شاید هم بهتر است کاری به کار آنها نداشته باشند، هرچه باشد مطب از آرایشگاه تمیزتر است و پزشک هم از آرایشگر مجربتر!
هزینههای متفاوت نرخ پیرسینگ برای کار گذاشتن زیورآلات، بسته به جایی که این خدمات را ارایه میدهد متفاوت است. قیمت پیرسینگ برای بعضی از قسمتهای بدن، گرانتر است. مثلاً سوراخ کردن ابرو، گران است. ظاهراً این روزها، گذاشتن نگین روی دندان، اگر توسط دندان پزشک انجام شود، حدود 50 هزار تومان هزینه دارد. البته نرخ نگین یا فلز جداگانه محاسبه میشود که آن هم از 10 تا 200 هزار تومان متغیر است. بعضی از پزشکان هم این کار را انجام میدهند که البته کمی گرانتر تمام میشود. جراحان برای انجام اینجور عملها داخل مطب بین 200 تا 300 هزار تومان از مریضها پول میگیرند اما برخی پزشکان عمومی با30 تا 40 هزار تومان هم این کار را انجام میدهند. اگر قرار دادن حلقه نیاز به جراحی داشته باشد نرخ آن باز هم بالاتر میرود. برخی داروخانهها، البته بهطور غیر قانونی، بین 7 تا 20 هزار تومان از مشتریانشان پول میگیرند و پیرسینگ را انجام میدهند.
حرف آخراگر با همه این عوارض و مشکلاتی که خواندید، باز هم تصمیم دارید اقدام به پیرسینگ کنید، لطفاً نکات زیر را در نظر داشته باشید تا عوارض احتمالی به حداقل ممکن برسد:
1 -اگر بیش از ده سال از آخرین واکسن کزازی که دریافت کردهاید گذشته است، قبل از شروع کار یک نوبت واکسن بزنید.
2 – برای انجام عمل، فرد ماهری را انتخاب کنید. یک آرایشگر یا طلافروش قطعاً فرد مناسبی برای انجام این کار نیست؛ شک نکنید.
3 -دقت داشته باشید فردی که میخواهد بدن شما را سوراخ کند حتماً دستکش به دست داشته باشد و استریل کار کند.
4 – در صورت بروز هر علامت غیر عادی به سرعت به پزشک مراجعه کنید.
5- از فردی که پیرسینگ را انجام میدهد، بخواهید وسایل کار را ضد عفونی کند.
6 – در صورتیکه بیماری دیگری دارید (مانند دیابت، بیماریهای خونی، بیماریهای انعقادی، ناراحتی دریچهای قلب و . . .) حتماً قبل از پیرسینگ با پزشک مشورت کنید.
7 -اگر از داروی خاصی استفاده میکنید (بهخصوص داروهای ضد انعقادی، شیمیدرمانی و داروهای ضعیفکننده سیستم ایمنی) حتماً قبل از اقدام به پیرسینگ با پزشک مشورت کنید.
8- اگر به اشیای فلزی مانند ساعت حساسیت دارید حتماً از جنس آویزهای که میخواهید استفاده کنید مطمئن شوید. وجود نیکل احتمالاً موجب حساسیتتان میشود.
9- از تفنگهایی که برای سوراخ کردن گوش استفاده میشود، نمیتوان برای سایر اعضا استفاده کرد. در این صورت عوارض زیادی بر جای میماند.